Jak wyglądają poszukiwania dawcy?

Co 40 minut ktoś w Polsce dowiaduje się, choruje na nowotwór krwi lub inną chorobę układu krwiotwórczego¹. Ważnym elementem terapii tych chorób jest przeszczepienie hematopoetycznych komórek macierzystych. Jak obecnie wygląda proces poszukiwania dawcy?

W pierwszej kolejności poszukiwany jest zgodny dawca rodzinny (zgodność 10/10 antygenów w układzie HLA). Źródłem przeszczepu może być szpik kostny lub krew obwodowa po mobilizacji farmakologicznej. Przeszczepienie odbywa się średnio w ciągu 2-3 miesięcy od znalezienia dawcy. Jeżeli w rodzinie zbankowana jest krew pępowinowa, to wymagana jest w jej przypadku dużo mniejsza zgodność (4/6 antygenów w układzie HLA) a sama transplantacja może być przeprowadzona już w ciągu 3 tygodni. Jest to szczególnie korzystne w przypadku schorzeń w których czas odgrywa kluczową rolę.

Niestety 70% potrzebujących nie ma w pełni zgodnego dawcy w rodzinie².

Wtedy rozpoczynają się poszukiwania zgodnego (10/10 antygenów HLA) lub częściowo zgodnego (9/10 antygenów HLA) dawcy niespokrewnionego, czyli tzw. dawcy z rejestru. Źródłem przeszczepu może być szpik kostny lub krew obwodowa po mobilizacji farmakologicznej, a samo przeszczepienie odbywa się średnio w ciągu 2-3 miesięcy od znalezienia dawcy.

Niestety co 5. Polak nie znajduje zgodnego dawcy³.

Co więcej, nie zawsze udaje się skontaktować z dawcami lub dochodzi do ich dyskwalifikacji z powodów medycznych i niemedycznych (np. w okresie III – XII 2019 r. było to ok. 30% dawców, z którymi kontaktowała się Fundacja DKMS)⁴.

Kolejnym krokiem są poszukiwania dawcy haploidentycznego, czyli dawcy rodzinnego zgodnego w połowie. Tu źródłem komórek do przeszczepu mogą być zarówno szpik kostny jak i krew obwodowa.

Niestety są to pacjenci wysokiego ryzyka. Przeszczepienia haploidentyczne wiążą się z:

• Większym ryzykiem odrzucenia przeszczepu^5,6
• Większym ryzykiem wystąpienia choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi (GvHD)⁶
• Wydłużonym czasem odnowy hematologicznej^5,6
• Wyższą śmiertelnością poprzeszczepową⁶

w porównaniu z przeszczepieniami od dawcy niespokrewnionego.

Podsumowując, nie każdy potrzebujący ma w pełni zgodnego dawcę rodzinnego lub niespokrewnionego. Krew pępowinowa zbankowana w banku rodzinnym realnie zwiększa szansę na leczenie.

<sub>Piśmiennictwo:
1.https://www.dkms.pl/biuro-prasowe/gdzie-lezy-polska-na-swiatowej-mapie-nowotworow-krwi
2. Zhu X. i wsp. Umbilical cord blood transplantation: Still growing and improving. Stem Cells Transl Med. 2021 Nov; 10(Suppl 2): S62–S74.
3.https://www.dkms.pl/o-pobraniu/szukanie-dawcy/czy-moge-zostac-dawca-szpiku-dla-konkretnej-osoby
4.https://www.dkms.pl/biuro-prasowe/dlaczego-dawcy-wycofuja-sie-z-procedury-oddania-szpiku
5. Champlin R. Is unrelated donor or haploidentical hematopoietic transplantation preferred for patients with acute myeloid leukemia in remission? Haematologica. 2020 Feb; 105(2): 252–254.
6. Fabricius W.A. i Ramanathan M. Review on Haploidentical Hematopoietic Cell Transplantation in Patients with Hematologic Malignancies. Adv Hematol. 2016; 2016: 5726132.</sub>