Żelazo w ciąży- jak suplementować?

Żelazo jest pierwiastkiem odgrywającym niezwykle ważną rolę w organizmie człowieka. Jest on składnikiem hemoglobiny, której zadaniem jest transport tlenu do wszystkich komórek ciała. W czasie ciąży zapotrzebowanie na żelazo wzrasta z racji potrzeb rosnącego dziecka, łożyska i błon płodowych oraz zwiększenia się objętości mięśnia macicy. Poza tym organizm kobiety przygotowuje się na okołoporodową utratę krwi. Uważa się, że zapotrzebowanie na żelazo w czasie ciąży wzrasta o 1 mg w 1. trymestrze ciąży i o 7,5 mg dziennie w trzecim. Jego niedobór prowadzi do niedokrwistości mikrocytarnej (anemii), której skutkami są między innymi poronienie, poród przedwczesny czy IUGR- wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu.

Niedobór żelaza- objawy

Wśród objawów niedoboru żelaza wymienia się: zmęczenie, bóle głowy, spadek aktywności, duszność podczas wysiłku, a także kołatania serca. Poza tym kobiety ciężarne skarżą się na bladość skóry, zajady oraz wypadanie i rozdwajanie się włosów. Pojawiają się również problemy z koncentracją i nadmierna senność.

Żelazo w ciąży- dawkowanie

W przypadku stwierdzonej niedokrwistości z powodu niedoboru żelaza, u kobiety ciężarnej leczenie zaczyna się od niskich dawek stosowanych doustnie przez dłuższy czas. Gdy wyniki nie poprawiają się, lekarz najczęściej zmienia preparat. Poza tym, zgodnie z zaleceniami, gdy stężenie ferrytyny (białka magazynującego żelazo) we krwi wynosi < 60 mcg/l u kobiety bez anemii, można rozważyć suplementację żelazem w dawce do ok. 30 mg/dobę od 16. tygodnia ciąży.

Jak przyjmować żelazo w ciąży?

Żelazo w ciąży najlepiej jest zażywać na czczo lub w przerwie między posiłkami. Udowodniono bowiem, że wtedy wchłania się ono najlepiej. Jeśli zaś u przyszłej mamy pojawiają się objawy z przewodu pokarmowego, można przyjmować żelazo wraz z posiłkiem, mimo że jego wchłanianie będzie gorsze. Jeśli mimo stosowanej suplementacji doustnej i zwiększanej dawki żelaza wyniki nie poprawiają się, konieczne może być podanie dożylne lub w znacznej anemii- przetoczenie krwi.

Żelazo- skutki uboczne

Najczęstszym działaniem niepożądanym preparatów żelaza są dolegliwości z układu pokarmowego. Należą do nich zaparcia, bóle brzucha, nudności, a nawet wymioty. Jeśli wystąpią jakiekolwiek skutki uboczne, najlepiej jest zgłosić ten fakt do lekarza prowadzącego, który może zaproponować inny preparat żelaza.

Czy żelazo w ciąży szkodzi?

Zgodnie z rekomendacjami PTGiP^[i] zalecana jest suplementacja tylko w  przypadku niedoboru żelaza, a nie przez wszystkie kobiety ciężarne. Udowodniono bowiem negatywny wpływ nadmiaru tego pierwiastka na rozwój ciąży. Badania wykazały możliwy związek z pojawieniem się insulinooporności, cukrzycy, a także stanu przedrzucawkowego.

W jakich produktach jest żelazo?

Żelazo obecne jest między innymi w mięsie i rybach. Do źródeł dwuwartościowego żelaza (niehemowego) należą warzywa takie jak np. natka pietruszki, szpinak, buraki czy bób, a także produkty pełnoziarniste oraz jajka.

Należy pamiętać, że wchłanianie żelaza może być zwiększone lub zmniejszone przez inne produkty spożywcze. Witamina C, obecna np. w sokach pomarańczowych, zwiększa jego wchłanianie z przewodu pokarmowego, a substancje zawarte w herbacie czy otrębach ograniczają je.

^[i] Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych.