Kiedy należy wykonać szczepienia w ciąży? Na co można się zaszczepić?

Czy szczepienia w ciąży są bezpieczne i mają sens?

Czas ciąży i zmian w organizmie kobiety, które wtedy następują może mieć wpływ na przebieg różnego rodzaju infekcji. Ciężej kobiety ciężarne przechodzą między innymi: grypę, WZW typu B, ospę wietrzną, a także tężec czy błonicę. Dzięki szczepieniom można uniknąć powikłań infekcji zarówno u mamy, jak i u dziecka.

Wśród kobiet ciężarnych zdecydowanie nie powinno stosować się szczepionek żywych. Wynika to z potencjalnego ryzyka zainfekowania i wystąpienia choroby u płodu. Nie ma zaś naukowych doniesień dotyczących tego, że żywe szczepionki powodują wady wrodzone u dzieci. Do szczepionek żywych należą między innymi szczepienia przeciwko ospie czy odrze, śwince i różyczce (MMR). Z ich podaniem należy wstrzymać się do urodzenia dziecka.

Jedynymi w pełni bezpiecznymi szczepionkami są tzw. inaktywowane– zawierające zabite drobnoustroje lub np. tylko ich fragmenty. Do takich szczepień zaliczamy: szczepionkę przeciw grypie, błonicy, tężcowi i krztuścowi, polio czy wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Ponadto są to też niektóre szczepionki zalecane przed podróżami do krajów tropikalnych takie jak ta przeciw durowi brzusznemu czy japońskiemu zapaleniu mózgu.

Jakie szczepienia w ciąży należy wykonać w trakcie jej trwania?

Dwie z wymienionych wcześniej inaktywowanych szczepionek są szczególnie polecane dla kobiet będących w ciąży. Do tej grupy należy szczepionka przeciwko grypie oraz szczepienie na krztusiec, tężec i błonicę (dTpa).

• Szczepionka na krztusiec w ciąży

Krztusiec jest bardzo poważną infekcją szczególnie dla najmłodszych dzieci. Większość z nich musi trafić do szpitala. Kiedy jednak w ciąży kobieta zaszczepi się przeciwko krztuścowi, jej organizm wytwarza przeciwciała, które przechodzą na dziecko i zapewniają mu ochronę, dopóki sam nie będzie mógł zostać zaszczepiony. Dzięki temu zmniejsza się znacznie ryzyko zachorowania noworodka. Optymalnym czasem na dawkę przypominającą dTpa jest okres między 28. a 32. tygodniem ciąży (III. trymestr)

• Szczepionka na grypę w ciąży

Jak wcześniej wspomnieliśmy układ odpornościowy kobiety w czasie ciąży jest osłabiony, dlatego trudniej jest mu walczyć z infekcjami. Przyszłe mamy są z tego powodu narażone na cięższy przebieg grypy i częściej trafiają z powodu jej powikłań do szpitala. Zakażenia wirusem grypy w trakcie sezonu dotyczą około 10% kobiet w ciąży. Argumentów za szczepieniem w ciąży przeciwko grypie jest jednak więcej. Między innymi u dziecka po przebytej infekcji u mamy, występuje większe ryzyko wcześniactwa i małej masy urodzeniowej. Istnieją badania mówiące też o możliwym wpływie teratogennym wirusa grypy szczególnie w I. trymestrze, co może prowadzić np. do rozwoju wad serca u płodu. Nad tym szczepieniem szczególnie powinny zastanowić się kobiety chorujące na astmę, mające problemy kardiologiczne czy też obniżoną  odporność. Szczepienie przeciw grypie u kobiet w ciąży może być wykonane w każdym trymestrze ciąży, optymalnie w drugim lub w trzecim.

Szczepienia przed ciążą

Przed ciążą, w okresie prekoncepcyjnym, można szczepić się zarówno szczepionkami żywymi, jak i inaktywowanymi. Do niedawna uważało się, że po ostatniej dawce żywej szczepionki kobieta powinna poczekać minimum 3 miesiące z zajściem w ciążę, lecz teraz skrócono ten czas do jednego miesiąca.

Lekarze zalecają, aby u dotychczas nieszczepionych kobiet lub tych, które nie przechorowały danej choroby zakaźnej wykonać szczepienie przeciwko różyczce, śwince, ospie wietrznej czy odrze zanim zajdą w ciążę. Mogą też zaszczepić się wtedy na grypę czy krztusiec oraz przeciwko WZW typu B.

Szczepienia przed ciążą są bardzo ważne ze względu na bardzo duże ryzyko wad wrodzonych płodu, jakie niesie za sobą np. zachorowanie na różyczkę, szczególnie mające miejsce w I. trymestrze ciąży.

Warto pamiętać, że duże znaczenie przy planowaniu szczepień u kobiety spodziewającej się dziecka ma jej historia szczepień oraz obecność wytworzonych przeciwciał w organizmie. Każda przyszła mama powinna więc omówić temat szczepień w ciąży ze swoim lekarzem ginekologiem, który zaproponuje dla niej najlepsze rozwiązanie.

Jeśli przyszli Rodzice zdecydowali sie na pobranie i przechowywanie krwi pępowinowej, powinni zawsze poinformować bank o przebytych infekcjach w trakcie ciąży. Istotnym jest fakt, że w większości przypadków nie dyskwalifikują one pobrania komórek macierzystych. Przeczytaj więcej informacji w naszym FAQ – pytania i odpowiedzi

Bibliografia:

https://www.nhs.uk/conditions/pregnancy-and-baby/vaccinations-pregnant/

https://www.cdc.gov/vaccines/pregnancy/index.html

https://szczepienia.pzh.gov.pl/

Stanowisko ekspertów OPZG i PTGiP dotyczące szczepienia przeciw grypie kobiet w ciąży