Późne odpępnianie, a pobranie krwi pępowinowej. Czy to możliwe?

Kiedy przecina się pępowinę?

Zgodnie z aktualnie obowiązującym rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej z 2018 roku pępowinę odcina się dopiero po ustaniu jej tętnienia, ale nie wcześniej niż po upływie jednej minuty od urodzenia dziecka. Jest to jednak mało precyzyjne określenie i w powszechnej praktyce stosuje się zasadę odczekania około minuty, po upływie której można bezpiecznie przeciąć pępowinę. Dla wielu Rodziców jednak ważne jest, aby poczekać jeszcze dłużej, aż pępowina całkowicie przestanie tętnić. Z tego powodu rezygnują z pobrania krwi pępowinowej na rzecz umożliwienia przepłynięcia całej krwi z naczyń pępowiny do układu krążenia dziecka. Nie zdają sobie zaś sprawy, że późne odpępnienie daje możliwości bankowania krwi pępowinowej.

W USA czy Kanadzie odchodzi się od subiektywnej oceny momentu zaciśnięcia pępowiny. Według aktualnych zaleceń organizacji w tych krajach, odpępnienie powinno nastąpić po minimum 30-60 sekundach od urodzenia. WHO^[i] również zaleca odczekania do przecięcia pępowiny minimum minutę po porodzie. Co ciekawe, National Institute for Health and Care Excellence (NICE) rekomenduje, aby przeciąć pępowinę przed upływem 5 minut od urodzenia dziecka.^[ii] Zrozumiałe jest więc, że z racji niejednoznacznych zaleceń, Rodzice pragną poczekać dłużej z przecięciem pępowiny. Uważa się, że w przypadku tzw. późnego odpępnienia można z powodzeniem pobrać krew pępowinową w objętości wystarczającej dla późniejszego zastosowania klinicznego (śr. 75 ml). Jest to krew, która po porodzie pozostaje w naczyniach pępowiny i łożyska i w innym wypadku zostałaby po prostu zutylizowana przez szpital. 

Wczesne i późne odpępnienie

Odczekanie z zaciśnięciem pepowiny pozwala na zwiększenie objętości krwi krążącej u noworodka: podnosi się poziom hematokrytu (stosunek objętości erytrocytów do objętości krwi), hemoglobiny i żelaza. Jest to rodzaj profilaktyki wystąpienia ewentualnej anemii u dziecka.  Z drugiej strony zbadano, że 90 % krwi z łożyska przepływa do dziecka w ciągu kilkunastu sekund po urodzeniu w efekcie m.in. pierwszych oddechów dziecka oraz zmniejszenia ciśnienia zewnętrznego po przejściu przez kanał rodny. Ponadto zbyt długie czekanie stanowi zagrożenie wystąpienia żółtaczki poporodowej, która może być niebezpieczna dla rozwoju intelektualnego i wymaga przedłużonego pobytu noworodka w szpitalu. Dlatego nie można mówić , że „im później się odpępnia tym lepiej”.

Stąd moment zaciśnięcia pępowiny jest ważny. Wyróżnia się dwa sposoby odpępnienia. Pierwszy z nich – wczesny, oznacza przecięcie pępowiny mniej niż 30 sekund po porodzie, a nawet od razu po nim. Dowiedziono jednak, że dzieci odpępnione tak szybko mają większe ryzyko wspomnianej niedokrwistości. Procedura ta jest jednak konieczna w niektórych sytuacjach klinicznych, gdy niezbędna jest resuscytacja noworodka lub inne zabiegi neonatologiczne.

Późne odpępnienie zaś, według różnych źródeł, następuje między 2. a 5. minutą po urodzeniu. Trend w kierunku opóźniania odpępnienia pojawił się najpierw u dzieci urodzonych przedwcześnie, gdzie stało się to zaleceniem. Obecnie wytyczne wskazują, że późne odpępnianie powinno się wykonywać również u dzieci urodzonych w terminie. Jednocześnie jasno wskazują, że zamknięcie pępowiny po jednej minucie jest już „późnym odpępnieniem”. Amerykanie z ACOG (American College of Obstetricians and Gynecologists) w swoich zaleceniach^[iii] zaznaczają, że może to zostać zrobione po 30 sekundach i nadal mówimy o „późnym odpępnianiu”.

Pobranie krwi pępowinowej, a późne odpępnienie

„Bankując krew pępowinową możesz zabrać dziecku cenne składniki, które po porodzie powinny spokojnie z pępowiny przepłynąć do jego układu krążenia.”- tak brzmi bardzo popularny mit dotyczący zabezpieczania krwi pępowinowej. Przez to wielu Rodziców myśli, że aby móc pobrać komórki macierzyste niemożliwe jest wykonanie późnego odpępnienia. Z drugiej strony pobierając krew pępowinową, zapewniamy mu ochronę w przyszłości, co też jest ważne. Pobranie krwi pępowinowej nie ma żadnego wpływu na moment przecięcia pępowiny. Położna lub lekarz wykonuje je po odpępnieniu, którego moment ustalają z Rodzicami.

Z technicznego punktu widzenia im wcześniej zaczniemy pobierać krew pępowinową tym więcej jej pobierzemy. Jednak nawet jeśli następuje to po 30-60 sekundach od odpepnienie – nadal jest to możliwe i uzyskuje się istotną ilość krwi dla późniejszego leczenia. Co więcej Polski Bank Komórek Macierzystych umożliwia pobranie krwi z łożyska po jego wydaleniu – jest to tzw. druga frakcja krwi pępowinowej.

Procedura pobrania krwi pępowinowej nie wpływa więc na przebieg porodu, nie zabiera też niczego noworodkowi. Przeciwnie: cenne komórki macierzyste, które bez pobrania krwi pępowinowej zostałyby zniszczone, będą bezpiecznie przechowane, a w przyszłości mogą uratować zdrowie lub życie. Jeśli jako Rodzice podjęliście decyzję o późnym odpępnieniu, możecie skorzystać z bankowania krwi pępowinowej. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby przechowywać ten drogocenny materiał.

Jeśli macie jakiekolwiek wątpliwości lub pytania, jesteśmy do Państwa dyspozycji. https://www.pbkm.pl/kontakt/napisz-do-nas

^[i]  https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/148793/?sequence=1

^[ii] https://www.rcog.org.uk/en/guidelines-research-services/guidelines/sip14/

^[iii] https://www.acog.org/clinical/clinical-guidance/committee-opinion/articles/2020/12/delayed-umbilical-cord-clamping-after-birth