Stan przedrzucawkowy w ciąży

Stan przedrzucawkowy- czym jest?

Stan przedrzucawkowy, inaczej określany jako preeklampsja, kiedyś uznawany był za „zatrucie ciążowe”. Nazwa ta wynikała z faktu, że na swój sposób organizm przyszłej mamy „zatruwany” jest przez rozwijającą się ciążę. Stan przedrzucawkowy jest efektem nieprawidłowej implantacji naczyń podczas powstawania łożyska na wczesnym etapie ciąży. To zaś, w dużym skrócie, prowadzi do utrudnionego przepływu łożyskowego w III. trymestrze, rozwoju nadciśnienia u kobiety ciężarnej i innych powikłań.

W ciągu ostatnich lat naukowcy zaczęli rozumieć istotę tej choroby – obserwacje kliniczne oraz laboratoryjne pozwoliły im ocenić, że jest to przypadłość heterogeniczna (tzn. zróżnicowana), powiązana najczęściej z działaniem czynników naczyniowych w tym nadmiernej produkcji rozpuszczalnej formy receptora naczyniowego czynnika wzrostu śródbłonka typu 1 (sFlt1) oraz rozpuszczalnej endogliny (sEng).

Stan przedrzucawkowy – rodzaje

Wyróżniamy dwie postacie tej choroby, które uwarunkowane są od stopnia zaawansowania ciąży.

• Późny stan przedrzucawkowy, pojawiający się po 34. tygodniu ciąży (80% wszystkich przypadków) – według obserwacji powstaje na skutek zmniejszonego przepływu krwi przez łożysko.
• Wczesny stan przedrzucawkowy, manifestujący się przed 34. tygodniem ciąży (stanowi 5-20% ciężarnych i zalicza się do niego najcięższe przypadki) – specjaliści twierdzą, że ma podłoże wtórne, co oznacza, że rozwija się w wyniku chorób korelujących pozytywnie z preeklampsją.

Ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego – przyczyny

Co jest przyczyną stanu przedrzucawkowego? Specjaliści po dziś dzień nie są w stanie odnaleźć konkretnych powodów, dlatego też wyznaczyli czynniki ryzyka, które dzielimy na:

Czynniki wysokiego ryzyka:

• nadciśnienie ciążowe występujące w obecnej ciąży,
• przewlekle choroby nerek,
• choroby autoimmunologiczne, takie jak toczeń rumieniowaty układowy lub zespół antyfosfolipidowy,
• cukrzyca typu 1 i 2,
• nadciśnienie przewlekłe.

Czynniki średniego ryzyka:

• pierwsza ciąża,
• wiek ≥40 lat,
• odstęp od poprzedniej ciąży >10 lat,
• nieprawidłowy wskaźnik masy ciała,
• rodzinne występowanie preeklampsji,
• ciąża wielopłodowa.

Aktualne dane, jakimi dysponujemy, opisują, że na prawdopodobieństwo wystąpienia stanu przedrzucawkowego wpływają również inne dolegliwości, takie jak m.in. migreny, liczne infekcje, bolesne miesiączkowanie czy zaburzenia snu we wczesnej ciąży. Istotną rolę odgrywają też czynniki genetyczne, np. występowanie koagulopatii, techniki wspomaganego rozrodu oraz predyspozycje partnera.

Jakie są objawy stanu przedrzucawkowego?

Do objawów stanu przedrzucawkowego zaliczamy m.in.:

• wysokie ciśnienie krwi (wynoszące powyżej 140/90 mm Hg),
• białkomocz > 0,3 g/24h w dobowej zbiórce moczu;
• silne bóle głowy,
• zaburzenia widzenia,
• bóle w nadbrzuszu,
• nudności,
• zaburzenia krzepnięcia,
• nieprawidłowe przepływy podczas badania USG.

Stan przedrzucawkowy – rozpoznanie

Stan przedrzucawkowy rozpoznawany jest na podstawie występujących objawów. Najczęściej rozwija się białkomocz oraz nadciśnienie tętnicze. Pojawiają się zaburzenia funkcji wątroby i nerek. Nieprawidłowe są też parametry wątrobowe i nerkowe w postaci podwyższonych wartości AST czy ALT oraz kreatyniny. W przypadku podejrzenia preeklampsji wymagają one stałego nadzorowania.

Bardzo ważna jest też kontrola dobrostanu płodu, ponieważ wśród kryteriów rozpoznania stanu przedrzucawkowego znajduje się ograniczenie wzrastania płodu oraz utrudnione przepływy Doppler w badaniu USG.

Leczenie stanu przedrzucawkowego

Jedynym skutecznym leczeniem stanu przedrzucawkowego jest leczenie przyczynowe, czyli poród. Decyzja o nim zależy od występujących objawów, stanu klinicznego kobiety ciężarnej oraz dobrostanu dziecka. Niezbędne jest wdrożenie leczenia hipotensyjnego, jednak w sytuacji znacznego nasilenia objawów, konieczne jest ukończenie ciąży.

Stan przedrzucawkowy – profilaktyka

Obecnie możliwe jest zapobieganie wystąpieniu stanu przedrzucawkowego w ciąży. Na początku ciąży specjaliści na podstawie testu złożonego oraz badania USG, wyliczają, poza ryzykiem aberracji chromosomowych, także ryzyko wystąpienia hipotrofii płodu oraz stanu przedrzucawkowego w określonych tygodniach ciąży. Jeśli ryzyko to wynosi więcej niż 1:150, kobieta ciężarna powinna zażywać kwas acetylosalicylowy w dawce 150 mg na noc. Ważne jest, aby profilaktykę tę wdrożyć przed 16. tygodniem ciąży, czyli zanim w pełni wykształci się łożysko oraz naczynia. Zazwyczaj suplementacja ta trwa do 36. tygodnia ciąży. Uznaje się, że ryzyko preeklampsji przed 34. tygodniem ciąży przy zażywaniu kwasu acetylosalicylowego spada o 80%.

Innym przydatnym badaniem wykorzystywanym w określaniu ryzyka wystąpienia preeklampsji jest badanie indeksu sFlt-1/PlGF, czyli oznaczenie łożyskowego czynnika wzrostu oraz rozpuszczalnego receptora dla naczyniowo-śródbłonkowego czynnika wzrostu typu 1. Ich wzajemny stosunek umożliwia przewidzenie wystąpienia stanu przedrzucawkowego w przeciągu kolejnego tygodnia. Dzięki temu można objąć specjalistyczną opieką kobiety narażone na preeklampsję i zapobiec jej poważnym objawom.

Czy stan przedrzucawkowy wpływa na dziecko?

Wystąpienie stanu przedrzucawkowego w czasie ciąży jest niebezpieczne nie tylko dla kobiety, ale i również dla jej dziecka. Takie zjawisko bowiem może przyśpieszyć poród, co z kolei spowoduje, że maluch będzie wcześniakiem. Wiąże się to z wieloma konsekwencjami dla pociechy – badania pokazują, że u wielu wcześniaków ujawniają się zaburzenia poznawcze, intelektualne oraz behawioralne. Mogą one zatem wykazywać wiele trudności zarówno w zadaniach szkolnych, jak i organizacyjnych oraz interpersonalnych.

Ponadto u takich dzieci częściej można zauważyć problemy na tle psychicznym, do których zaliczamy stany lękowe czy depresyjne. Wcześniactwo powiązane jest także z nieprawidłową pracą wielu narządów, które nie zdążyły się odpowiednio rozwinąć. Maluchy urodzone przed terminem są o wiele bardziej narażone na różnego typu infekcje, szczególnie układu oddechowego.

Ciężki stan przedrzucawkowy – do czego prowadzi?

Choroba jest nader poważna i nie należy jej lekceważyć. Jej skutki głównie odczuwa ciężarna kobieta, zwłaszcza jeżeli nie skonsultuje się wtedy z lekarzem. Stan przedrzucawkowy bowiem koreluje ze wzrostem ryzyka rozwoju chorób układu krążenia, układu moczowego oraz zaburza pracę wielu organów, w tym przede wszystkim nerek i wątroby. Warto wiedzieć, że przypadłość może przyczynić się do permanentnego nadciśnienia i wywołać udar mózgu, który jest bezpośrednim zagrożeniem dla życia.

Brak postępowania przy stanie przedrzucawkowym może przekształcić go w rzucawkę, będącą groźną okolicznością dla życia matki i dziecka. Manifestuje się ona niebezpiecznymi objawami, takimi jak m.in. napady drgawek, utraty przytomności oraz nadmierne pobudzenie.

FAQ:

• Jak stawiana jest diagnoza stanu przedrzucawkowego?

Rozpoznanie tego schorzenia przebiega objawowo, co oznacza, że to głównie na ich podstawie lekarz daje diagnozę. Wśród nich zaliczamy m.in. białkomocz, zmniejszona liczba płytek krwi, wzrost ciśnienia krwi czy zaburzenia widzenia.

• Czy można uniknąć stanu przedrzucawkowego?

Odpowiednia profilaktyka jest w stanie zminimalizować ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego. Jest ona zalecana szczególnie kobietom, u których ryzyko to wynosi więcej niż 1:150. Wówczas podaje się kwas acetylosalicylowy, a niekiedy rekomendowana jest suplementacja wapnia.

• Jakie czynniki ryzyka stanu przedrzucawkowego wyróżniamy?

W tej przypadłości specjaliści opisali dwa czynniki ryzyka, a mianowicie – wysokie i średnie. Oprócz tego do rozwoju stanu przedrzucawkowego mogą przyczynić się inne dolegliwości, takie jak m.in. zaburzenia snu, migreny czy też nawracające infekcje.