Małowodzie w ciąży – przyczyny i powikłania

Małowodzie – definicja

W trakcie trwania ciąży do prawidłowego rozwoju dziecka konieczna jest m.in. prawidłowa objętość płynu owodniowego. Jeśli jest go za mało, mamy do czynienia z małowodziem.

Objętość płynu owodniowego oceniana jest w trakcie badania ultrasonograficznego. Można to zrobić na dwa sposoby. Jeden z nich polega na ocenie i zsumowaniu 4 tzw. kieszonek płynowych, z których każda znajduje się w innym kwadrancie brzucha mamy (AFI) lub wziąć pod uwagę największą z nich (MVP). Małowodzie jest rozpoznawane, gdy AFI wynosi poniżej 5 cm lub MVP poniżej 2 cm.

Jakie są przyczyny małowodzia?

Przyczyny małowodzia mogą być różne. Zalicza się do nich odpływanie płynu owodniowego (PROM), które nie zawsze jest zauważone przez przyszłą mamę. Poza tym, płyn owodniowy to w większości mocz płodu. Jeśli dojdzie do zaburzeń jego wytwarzania, pojawia się małowodzie. Ma to miejsce w przypadku agenezji nerek (niewykształcenia) czy niewydolności krążenia u dziecka np. w ciążach mnogich powikłanych zespołem TTTS. Małowodzie może również wystąpić w przebiegu nadciśnienia lub cukrzycy u kobiety ciężarnej. Większość przypadków jednak ma charakter idiopatyczny (niewyjaśniony) i nie wiąże się z poważniejszymi powikłaniami.

Małowodzie – powikłania

W przypadku małowodzia przyszła mama czuje często ruchy dziecka bardziej intensywnie. WW sytuacji tej zwiększa się również ryzyko ucisku na pępowinę, a co za tym idzie, nieprawidłowości w zapisie KTG (deceleracji) czy wydalenia smółki przez płód. Małowodzie może również prowadzić do hipoplazji płuc czy deformacji kończyn. Należy jednak pamiętać, że pod koniec ciąży fizjologicznie zmniejsza się objętość płynu owodniowego i nie prowadzi ono w większości przypadków do poważnych powikłań.

Małowodzie – postępowanie

Podstawowym krokiem w przypadku rozpoznania małowodzia jest próba znalezienia jego przyczyny. Najczęściej ginekolog sprawdza, czy nie doszło do przedwczesnego odpływania płynu owodniowego. Służą do tego specjalne testy wykrywające np. białko IGFBP-1 , obecne w płynie owodniowym. Konieczne jest także uwidocznienie w USG pęcherza moczowego i nerek płodu, aby wykluczyć m.in. agenezję nerek. Jeśli zbyt małej objętości płynu owodniowego towarzyszy np. ograniczenie wzrastania płodu, konieczna może być hospitalizacja. Pod specjalistyczną opiekę trafić powinny również te pacjentek, u których małowodzie zostało wykryte na wczesnym etapie ciąży, ponieważ może prowadzić ono do rozwinięcia się wad u płodu, w tym nierozwinięcia jego płuc.