Zakażenie układu moczowego w ciąży – objawy i leczenie

Fizjologiczne zmiany w układzie moczowym w trakcie ciąży

W trakcie trwania ciąży w organizmie kobiety zachodzi szereg zmian dotyczących różnych układów i narządów, aby zapewnić maksymalnie korzystne warunki do rozwoju dziecka. W przypadku układu moczowego fizjologicznie dochodzi do zwiększenia wielkości i objętości nerek. Poszerza się także układ kielichowo-miedniczkowy. Zmiany te predysponują między innymi do wystąpienia kamicy układu moczowego. Dochodzi również do zastoju moczu w pęcherzu oraz zwiększonego stężenia glukozy w moczu, co predysponować może do bezobjawowej bakteriurii. W trakcie ciąży zmienia się także pH moczu, co może prowadzić do wystąpienia zakażeń. Moczowody u kobiety ciężarnej poszerzają się, a to prowadzi do zastoju nawet 300 ml moczu w nerkach. To zaś sprzyja rozwojowi bakterii i wystąpieniu ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek.

Bardzo wiele kobiet skarży się na częste oddawanie moczu w ciąży. Jest to spowodowane kilkoma czynnikami. Jednym z nich jest powiększająca się macica, która może prowadzić do zmniejszenia objętości pęcherza. Poza tym, fizjologicznie u każdej kobiety ciężarnej zwiększa się GFR. Jest to współczynnik przesączania kłębuszkowego, który obrazuje, ile mililitrów krwi jest filtrowanej przez nerki. Wzrost tego przepływu objawia się koniecznością częstszych wizyt w toalecie.

Bakteriomocz bezobjawowy w ciąży – dlaczego należy go leczyć?

Każda przyszła mama ma zgodnie z rekomendacjami co miesiąc zlecane badanie ogólne moczu, a raz na trymestr również jego posiew. Jednym z celów regularnego badania jest wykrycie obecności bakterii. W grupie kobiet ciężarnych częstość występowania bakteriomoczu, bez żadnych towarzyszących mu objawów, wynosi 2-10%. Najczęstszymi patogenami powodującymi infekcje dróg moczowych są bakterie: E. Coli, P. mirabilis oraz Klebsiella.

Leczenie w przypadku wykrycia bezobjawowej bakteriurii zależy od patogenu powodującego zakażenie u danej kobiety. Zazwyczaj wykorzystuje się penicylinę, cefalosporyny lub nitrofurantoinę. W przypadku tej ostatniej leczenie jest bezpieczne dopiero po 12. tygodniu ciąży.  

Nieleczony bezobjawowy bakteriomocz prowadzić może do wystąpienia ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek, które może mieć poważne powikłania dla płodu.

Najczęstsze choroby układu moczowego w ciąży:

Kamica układu moczowego

Ryzyko kamicy w trakcie ciąży nie zwiększa się w porównaniu do kobiet nieciężarnych. Szacuje się, że objawowa kamica pojawia się w 1 na 2000 ciąż. Jej najczęstszym objawem są nasilone dolegliwości bólowe oraz nawracające zakażenia układu moczowego.

W przypadku niepowikłanej kamicy, w trakcie ciąży lekarze zalecają zazwyczaj postępowanie zachowawcze. U większości kobiet dochodzi do spontanicznego wydalenia kamieni.  Jeśli jednak objawy są nasilone i nie ustępują, może dojść do pogorszenia funkcji nerek, a nawet urosepsy. Bezpieczną metodą leczenia kamicy nerkowej w trakcie ciąży jest uretroskopia, wykonywana w znieczuleniu.

Ostre zapalenie pęcherza moczowego

Ostre zapalenie pęcherza moczowego występuje u 1-2% kobiet ciężarnych. Najczęstszymi objawami są parcie na pęcherz, częstomocz, bolesność w okolicy pęcherza, a także ból przy oddawaniu moczu. Leczenie opiera się na antybiotykoterapii doustnej. Po 2 tygodniach od zakończenia leczenia powinno wykonać się zawsze  kontrolny posiew moczu.

Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek

Jest to jedna z najczęstszych niepołożniczych przyczyn pobytu w szpitalu kobiet ciężarnych. Często jest efektem nieleczonej bezobjawowej bakteriurii. Zapalenie najczęściej powodowane jest przez bakterię E. coli. Niesie za sobą powikłania takie jak mała masa urodzeniowa dziecka czy poród przedwczesny. Może prowadzić także do wstrząsu oraz niewydolności nerek u kobiety ciężarnej.

Do objawów ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek zalicza się między innymi wysoką gorączkę, bóle w okolicy lędźwiowej, wymioty oraz objawy dyzuryczne. Leczenie odbywa się zawsze w szpitalu antybiotykami podawanymi dożylnie.

Statystycznie, ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek najczęściej dotyka kobiety będące w II. oraz III. trymestrze ciąży.

Ciąża po przeszczepieniu nerki

Zaleca się, aby w przypadku kobiet będących po transplantacji nerki odczekać co najmniej 1-2 lata zanim zajdzie się w ciążę. W jej trakcie, pacjentki ciężarne pozostają pod opieką wielospecjalistycznego zespołu. Mają one większe ryzyko nadciśnienia tętniczego, stanu przedrzucawkowego i cukrzycy. Statystycznie częściej u pacjentek po przeszczepie  wykonuje się cesarskie cięcie.

Warto pamiętać, że choroby układu moczowego w trakcie ciąży nie stanowią przeciwwskazania do pobrania krwi pępowinowej podczas porodu. Dzięki przechowywaniu komórek macierzystych możesz zabezpieczyć przyszłość swojego dziecka. Jeśli nadal masz wątpliwości przeczytaj dlaczego warto zabezpieczyć krew pępowinową.