Ketony w moczu w ciąży – przyczyny i skutki

Ciała ketonowe, nazywane ketonami (aceton, kwas acetooctowy, kwas betahydroksymasłowy), to związki chemiczne będące produktem ubocznym procesów trawienia tłuszczów. Powstają w wątrobie, skąd w ilościach śladowych przenikają do krwiobiegu. Proces ich wytwarzania kontrolowany jest przez hormony, m.in. insulinę. W przypadku zmniejszonego spożycia węglowodanów, czyli podstawowego źródła energii, ketony stanowią zastępcze paliwo energetyczne.

Przyczyny obecności ketonów w moczu u ciężarnych 

Pojawienie się ciał ketonowych w moczu świadczy o niedoborach węglowodanów i sytuacji, w której organizm pobiera energię z tłuszczu. W przypadku kobiet w ciąży do takiego stanu może dojść na skutek nadmiernych wymiotów (w pierwszym trymestrze) lub wysiłku fizycznego. Zwiększona ilość ketonów w moczu kobiety ciężarnej może wskazywać również na rozwój cukrzycy. Inną częstą przyczyną obecności ciał ketonowych w moczu są błędy żywieniowe, m.in. stosowanie diety wysokotłuszczowej lub wysokobiałkowej, ograniczenie spożycia węglowodanów. Ketony w moczu wykrywane są również u kobiet, które borykają się z chorobami tarczycy lub na stałe przyjmują określone grupy leków. 

Dopuszczalne normy poziomu ketonów 

U zdrowego człowieka ketony obecne są tylko we krwi i w ilościach śladowych. Dopuszczalna norma w surowicy nie powinna przekraczać 20 mg/dl. W przypadku zwiększonej produkcji związków, na skutek działania różnych czynników, ketony wykrywane są również w moczu, co wskazuje na nieprawidłowości. Stan ten określany jest ketonurią. Poziom ciał ketonowych w moczu przekraczający 20 mg/dl wymaga konsultacji z lekarzem. 

Przeczytaj także: Badanie CRP w ciąży – normy, wskazania, przebieg

Jak objawiają się ketony w moczu? 

Obecności ketonów w moczu w ciąży mogą towarzyszyć następujące dolegliwości:

• nadmierna suchość w ustach; 
• ciągłe uczucie pragnienia (pomimo regularnego nawadniania); 
• częste oddawanie moczu;
• wymioty; 
• bóle brzucha; 
• biegunka; 
• zmęczenie.

Jak pozbyć się ketonów w moczu? 

Warunkiem skutecznego pozbycia się ketonów z moczu jest określenie przyczyny tego stanu. Bardzo ważne jest również wykonanie kompleksowych badań laboratoryjnych oznaczających funkcjonalność trzustki, tarczycy i wątroby. W zależności od etiologii ketonurii leczenie polega na zmianie nawyków żywieniowych, zamianie leków przyjmowanych na stałe bądź farmakologicznym uregulowaniu stanu glikemii. Bagatelizowanie obecności ketonów w moczu w ciąży stanowi bezpośrednie zagrożenie dla dziecka i może skutkować np. uszkodzeniem mózgu rozwijającego się płodu. 

Cukrzyca kobiet w ciąży i możliwe powikłania

Z medycznego punktu widzenia do rozwoju cukrzycy w ciąży dochodzi na skutek zaburzenia tolerancji węglowodanów. Wczesnym objawem choroby jest stan ketonurii, czyli obecność ketonów w moczu. Dlatego też rozpoznana cukrzyca w ciąży uznawana jest za stan zagrożenia i rodzaj powikłania. Choroba najczęściej rozwija się w drugiej połowie ciąży. Wynika to z zachodzących wówczas zmian metabolicznych, w których dochodzi do znacznego podwyższenia glukozy we krwi. Do pozostałych czynników sprzyjających rozwojowi cukrzycy w ciąży należą: otyłość, zaburzenia hormonalne, wiek powyżej 35 lat, przebycie cukrzycy w poprzedniej ciąży, występowanie cukrzycy w rodzinie, urodzenie dziecka powyżej 4000 g, poronienia.

Cukrzyca ciążowa bardzo często jest podłożem do rozwoju cukrzycy typu 2. Choroba zagraża zarówno matce, jak i dziecku. Nadmierne stężenie glukozy zaburza funkcjonowanie łożyska, co zwiększa m.in. ryzyko urazów okołoporodowych. Dzieci matek z nieleczoną cukrzycą są również narażone na zaburzenia oddychania, rozwój hiperbilirubinemii pourodzeniowej, hipoglikemię, zaburzenia w rozwoju intelektualnym i psychosomatycznym, wady wrodzone (wady serca, wady układu nerwowego, zarośnięcie dróg żółciowych, choroby nerek, zniekształcenia kończyn, wady kręgosłupa). 

Leczenie cukrzycy ciężarnych

Kobieta z rozpoznaną cukrzycą w ciąży powinna pozostawać pod ścisłym nadzorem diabetologicznym i położniczym. W niektórych przypadkach wykluczona jest możliwość porodu naturalnego. Wyznaczenie terminu cięcia cesarskiego uzależnione jest od stanu płodu, wydolności łożyska i wyrównania cukrzycy. W przypadku istnienia wysokiego ryzyka powikłań okołoporodowych dopuszcza się wcześniejsze rozwiązanie ciąży. Głównym założeniem leczenia cukrzycy ciążowej jest unormowanie poziomu glukozy i insuliny w celu wyciszenia zaburzeń metabolicznych. Terapia zakłada trzy kroki: dietę, aktywność fizyczną i podanie pacjentce środków farmakologicznych (zastrzyki z insuliny). Stosowanie się pacjentki do powyższych zaleceń w większości przypadków prowadzi do wyrównania poziomu cukru. 

Przeczytaj także: Morfologia w ciąży- dlaczego jest ważnym badaniem?