Progesteron w ciąży

Progesteron w ciąży- działanie

Progesteron należy do żeńskich hormonów płciowych. W fazie lutealnej cyklu miesiączkowego, a także w pierwszych tygodniach ciąży, produkowany jest przez ciałko żółte. Wytwarzanie progesteronu zależy od stymulacji hormonem luteinizującym (LH) oraz gonadotropiną kosmówkową (beta-HCG). Uznaje się, że do 7. tygodnia, rozwój ciąży jest całkowicie zależny od produkcji jajniko­wej progesteronu. W kolejnych tygodniach miejscem wydzielającym większość progesteronu jest łożysko.

Progesteron odpowiada za rozluźnianie i zmniejszenie napięcia mięśni gładkich, zapobiegając tym samym ewentualnemu porodowi przedwczesnemu. Progesteron działa też na inne mięśnie w organizmie kobiety ciężarnej, np. na dolny zwieracz przełyku (LES- ang. lower esophageal sphincter). Fizjologiczne mięsień ten będąc w spoczynku jest stale napięty, dzięki czemu nie dochodzi do cofania się treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Wysokie stężenie progesteronu w czasie ciąży sprawia zaś, że dolny zwieracz przełyku ulega rozluźnieniu, co prowadzi do występowania objawów refluksu. Poza tym, progesteron odpowiada także za przekrwienie i rozpulchnienie sromu, ścian pochwy oraz szyjki macicy. Progesteron ma swój udział także w powstawaniu zaparć w czasie ciąży.

Progesteron w ciąży- stężenie

Na początku ciąży ciałko żółte produkuje 25–50 mg progesteronu na dobę,. Średnie stężenie w surowicy mieści się w zakresie 8–48 ng/ml. W terminie porodu łożysko­wa produkcja progesteronu sięga 250 mg/dobę, a stężenie w surowicy wynosi 100-200 ng/ml. W przypadku ciąży bliźnia­czej produkcja progesteronu sięga nawet 600 mg/dobę.  Po porodzie, pod koniec 1. tygodnia połogu, stężenie progesteronu osiąga wartość przedciążową. Spadek ten umożliwia także rozpoczęcie laktacji.

Normy progesteronu w ciąży mogą różnić się w zależności od laboratorium, dlatego też powinny zostać podane wartości referencyjne dla każdego trymestru na wyniku badania. Wynik zaś zawsze należy skonsultować z ginekologiem.

Zbyt niski progesteron w ciąży

W trakcie cyklu miesiączkowego zbyt niskie stężenie progesteronu powodować może nieregularne miesiączki lub krwawienia międzymiesiączkowe. Jego niedobór może także utrudniać zajście w ciążę. Progesteron jest bowiem odpowiedzialny m.in. za przygotowanie endometrium do zagnieżdżenia. Jeśli poziom tego hormonu jest zbyt niski, dużo trudniejsza jest prawidłowa implantacja zarodka, a także jego wczesny rozwój.

Progesteron a poród przedwczesny

Stosowanie progesteronu wymieniane jest jako jedna z metod zapobiegających porodowi przedwczesnemu (obok pessarów oraz szwu szyjkowego). Ma on udowodnione działanie szczególnie u kobiet, które przebyły poród przedwczesny w przeszłości oraz u kobiet ze skracającą się szyjką macicy. Progesteron jest stosowany najczęściej dopochwowo. Jego działanie polega m.in. na hamowaniu kurczliwości macicy oraz rozwierania się szyjki. Wpływa on też na gruczoły wydzielające śluz szyjkowy, który jest barierą dla patogenów, mogących powodować infekcję która mogłaby doprowadzić  do porodu przedwczesnego. 

Bibliografia:

 Stosowanie progesteronu w zapobieganiu porodowi przedwczesnemu, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2018 tom 3, nr 3, strony 85–92