Czym jest anemia w ciąży? Rozpoznanie i leczenie

Czym jest anemia w ciąży?

Niedokrwistością nazywa się stan, w którym obniżona jest ilość hemoglobiny we krwi i/lub liczba erytrocytów. Definicja niedokrwistości według WHO brzmi: Niedokrwistość jest stanem, w którym dochodzi do obniżenia stężenia hemoglobiny, liczby krwinek czerwonych i hematokrytu poniżej wartości referencyjnych dla danej populacji. Bezpośrednim jej skutkiem jest ograniczenie transportu tlenu do tkanek. W ciąży najczęstszą przyczyną anemii, stanowiącą około 75% jej przypadków, jest niedobór żelaza. Jest to tzw. niedokrwistość mikrocytarna. W czasie ciąży zapotrzebowanie na żelazo wzrasta, szczególnie w 3. trymestrze- o około 7.5 mg na dobę. Ocenia się, że dodatkowe zapotrzebowanie na żelazo wynika ze zwiększającej się masy krwinek czerwonych, potrzeb łożyska i płodu, a pod koniec ciąży również z zabezpieczenia przed okołoporodową utratą krwi.

Anemia w ciąży: Objawy

U kobiet w ciąży w przypadku niedokrwistości pojawiają się objawy ogólne takie jak zmęczenie, bóle głowy, spadek aktywności, duszność podczas wysiłku, a także kołatania serca. Poza tym skarżą się na bladość, zajady oraz wypadanie i rozdwajanie się włosów.

Niedokrwistość w ciąży – diagnostyka

Niedokrwistość z niedoboru żelaza podczas ciąży diagnozuje się przy stężeniu hemoglobiny – 11 g/dl (6,8 mmol/l). Ważna jest też ocena wskaźników erytrocytarnych takich jak np. MCV, który określa średnią objętość krwinki czerwonej. Jeżeli wartość MCV jest mniejsza niż 80fl to mamy do czynienia z  niedokrwistością mikrocytarną, gdzie erytrocyty są zbyt małe. Jeśli zaś wartość MCV jest większa niż 95 fl, oznacza to niedokrwistość o charakterze makrocytarnym, wynikającą np. z niedoboru kwasu foliowego lub witaminy B12. Większość przypadków anemii w ciąży to jednak niedokrwistość mikrocytarna wynikająca z niedoboru żelaza.

Badaniami dodatkowymi pomagającymi w diagnostyce niedokrwistości są:

• Stężenie ferrytyny (określające zapasy żelaza w organizmie)
• Stężenie żelaza
• Wysycenie transferryny żelazem
• Całkowita zdolność wiązania żelaza (TIBC)

Anemia w ciąży. Co jeść aby zapobiec anemii w ciąży?

Aby przewidzieć pojawienie się niedokrwistości w trakcie trwania ciąży można wykonać badanie stężenia ferrytyny w I. trymestrze. Jeśli jej wartość jest mniejsza niż 60ug/l jest to wskazanie do rozpoczęcia przyjmowania doustnych preparatów żelaza w małych dawkach od 16. tygodnia ciąży. 

W profilaktyce niedokrwistości z niedoboru żelaza stosuje się odpowiednio zbilansowaną dietę i zgodnie z zaleceniami WHO suplementację doustną preparatami żelaza w ilości 30-60 mg przez cały okres ciąży. PTGiP rekomenduje jednak zażywanie preparatów żelaza dopiero w przypadku zdiagnozowanej niedokrwistości, ponieważ wykazano niekorzystne działanie w przypadku jego nadmiaru w organizmie.

Żelazo łatwo wchłaniane (trójwartościowe) znajduje się między innymi w mięsie i rybach, a źródłem dwuwartościowego są warzywa np. natka pietruszki, szpinak, buraki czy bób.

Należy pamiętać, że wchłanianie żelaza może być zwiększone lub zmniejszone przez inne produkty. Witamina C, obecna np. w sokach pomarańczowych zwiększa jego wchłanianie z przewodu pokarmowego, a substancje zawarte w herbacie czy otrębach ograniczają je.

Anemia w ciąży – Kiedy do szpitala? Leczenie anemii w ciąży

Gdy przyszła mama ma rozpoznaną niedokrwistość mikrocytarną w czasie ciąży powinna przyjmować doustnie preparaty żelaza w większych dawkach- 100-300 mg na dobę. Po uzyskaniu prawidłowych wartości hemoglobiny utrzymuje się leczenie przez około 3 miesiące, aby uzupełnić zapasy tego pierwiastka. W skrajnych sytuacjach stosuje się leczenie dożylne lub nawet przetaczanie krwi.

Anemia w ciąży: czym grozi? Niedobór żelaza w ciąży skutki dla dziecka

Anemia może niekorzystnie wpływać nie tylko na przebieg ciąży oraz porodu, ale także na płód czy noworodka. Zwiększa się ryzyko poronienia, porodu przedwczesnego oraz IUGR- wewnątrzmacicznego ograniczenia wzrastania płodu. w krańcowych przypadkach może nawet dojść do wewnątrzmacicznego obumarcia płodu.. Zdarza się też, że po porodzie obkurczanie macicy jest zaburzone.

Przeczytaj również: Hipotrofia – co to? Jakie są przyczyny i skutki?

Wśród noworodków zaś obserwuje się niższą punktację w skali Apgar oraz wcześniactwo, a w późniejszym rozwoju częściej może dochodzić u nich do niedokrwistości. Należy pamiętać, że niedokrwistość występująca u kobiety ciężarnej nie jest przeciwwskazaniem do pobrania krwi pępowinowej podczas porodu. Więcej informacji znajdziesz w naszej zakładce z pytaniami i odpowiedziami.

Bibliografia:

• Sytuacje kliniczne w położnictwie. Red. G.H. Bręborowicz
• Położnictwo i ginekologia tom 1. G.H. Brębrowicz
• Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych